Γλαύκωμα

Το γλαύκωμα(απο το αρχαιοελληνικό γλαυκό= ανοιχτό γαλάζιο)είναι μια ομάδα παθήσεων (έχει πολλούς τύπους)με κοινό χαρακτηριστικό την προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη του οπτικού νεύρου στον οφθαλμό.Ονομάζεται και ύπουλος κλέφτης της όρασης γιατί οταν δώσει ορατά συμπτώματα στον ασθενή,έχει πλέον γίνει κάποιου βαθμού βλάβη(στον κυριότερο τύπο γλαυκώματος τουλάχιστον).

Το οπτικό νεύρο είναι σαν ένα «καλώδιο» μεταφοράς οπτικών ερεθίσμάτων από τον οφθαλμό προς τον εγκέφαλο. Όπως τα καλώδια αποτελούνται από πολλά λεπτά σύρματα έτσι και το οπτικό νεύρο αποτελείται από πολλές νευρικές ίνες. Κάθε ίνα είναι υπεύθυνη για να μεταφέρει το οπτικό ερέθισμα από ένα συγκεκριμένο σημείο του οπτικού μας πεδίου.

Η βλάβη σε μια δεσμίδα ινών(στο γλαύκωμα δηλαδή), θα έχει αποτέλεσμα την ελάττωση και απώλεια της όρασης, στο τμήμα που αυτή η δεσμίδα αντιστοιχεί.

Oι κατεστραμμένες νευρικές ίνες δυστυχώς δεν αναπλάθονται και το τμήμα του οπτικού μας πεδίου στο οποίο χάθηκε ή ελαττώθηκε η όραση, δεν επανέρχεται. Γι’ αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος.

Πάνω από 150 χιλιάδες άνθρωποι στη χώρα μας και 50 εκατομμύρια παγκοσμίως πάσχουν από γλαύκωμα, γεγονός που το ανάγει ως τη δεύτερη αιτία τύφλωσης μετά τον καταρράκτη.

Ο οφθαλμός έχει στο εσωτερικό του μία πίεση απαραίτητη για το σχήμα και την λειτουργία του.Η πίεση αυτη δημιουργείται απο την παραγωγή ενός υγρού που ονομάζεται υδατοειδές υγρό.Το υγρό αυτό βρίσκεται σε μία συνεχή ανανέωση μέσα στο μάτι δηλαδή σε μια ισορροπημένη παραγωγή και αποχέτευση.Όταν η αποχέτευση του (ονομάζεται γωνία) σταματάει να λειτουργεί επαρκώς τότε η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται λόγω συσσώρευσης του.

Υπάρχουν πολλές αιτίες που το προκαλούν. Παρονομαστής είναι η αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του οφθαλμού σε όρια πάνω απο “αυτά που αντέχει” το οπτικό νεύρο. Τα όρια αυτά δεν είναι για όλους τα ίδια.Έτσι οι “φυσιολογικές” τιμές ενδοφθάλμιας πίεσης μπορεί για κάποια άτομα να είναι επιβλαβείς αλλά και το αντίστροφο.Μπορεί δηλαδή κάποιος να έχει φαινομενικά φυσιολογική πίεση ματιών(11-21mmHg μέσος όρος) αλλά να έχει γλαυκωματικές αλλοιώσεις και κάποιος άλλος να έχει αυξημένη πίεση ματιών και να μην έχει αλλοιώσεις.Η πίεση στους οφθαλμούς δεν έχει άμεση σχέση με την αρτηριακή πίεση. Πάντως κάποια προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης,η αρτηριακή υπέρταση, ο υποθυρεοειδισμός ίσως να προδιαθέσουν για γλαύκωμα.Oι ασθενείς που λαμβάνουν κορτιζόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα(σε χάπια, κολλύρια, εισπνοές) μπορεί να εμφανίσουν αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Πολύ σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας είναι το οικογενειακό ιστορικό  του ασθενή αλλά και η ηλικία του,γι’ αυτό άτομα που έχουν εξ αίματος συγγενείς γλαυκωματικούς πρέπει να ελέγχονται συχνά και με ιδιαίτερη προσοχή. Η αίσθηση “βάρους και κούρασης” στα μάτια μετά από πολύωρο διάβασμα και η χρήση υπολογιστή δεν σημαίνει αυξημένη πίεση ματιών.

Όπως αναφέραμε και στην αρχή,ο κύριος τύπος γλαυκώματος δεν δίνει συμπτώματα στον ασθενή παρά μόνο όταν εχει δημιουργήσει ήδη μη αναστρέψιμη βλάβη στο οπτικό νεύρο άρα…

‘Ολοι οι άνθρωποι άνω των 40 ετών πρέπει να ελέγχονται για γλαύκωμα κάθε χρόνο, τουλάχιστον με μία μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και με βυθοσκόπηση. 

Εξαρτώνται από το είδος του γλαυκώματος.Η συνήθης μορφή (το χρόνιο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας) δεν δίνει κανένα σύμπτωμα αρχικά.Το πιο σπάνιο οξύ γλαύκωμα συνοδεύεται από αφόρητο πόνο και αιφνίδια εισβολή,που αναγκάζει τον ασθενή να αναζητήσει αμέσως ιατρική βοήθεια.

Στο ήδη εγκατεστημένο και προχωρημένο γλαύκωμα ο ασθενής έχει ήδη χάσει μέρος(ονομάζεται σκότωμα) της περιφερικής του όρασης και όσο προχωράει αποκτά σωληνοειδή όραση(βλέπει μόνο κεντρικά σαν μέσα σε τούνελ).

Το τελικό στάδιο του γλαυκώματος είναι η τύφλωση.

Το χρόνιο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας είναι η πιο συνήθης μορφή στην οποία το “αποχετευτικό σύστημα” (η γωνία) του υδατοειδούς υγρού μένει ανοιχτό αλλα υπολειτουργεί.

Το γλαύκωμα φυσιολογικής πιέσεως είναι το γλαύκωμα που παρουσιάζεται σε ασθενείς με φυσιολογική (στα όρια του μέσου όρου) πίεση ματιών.

Το οξύ γλαύκωμα είναι επείγουσα ιατρική κατάσταση που συνοδεύεται συνήθως με αφόρητο πόνο,εμετό και πονοκέφαλο.Η αποχέτευση(γωνία) του υδατοειδούς υγρού έχει αποφραχθεί και η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται αιφνιδίως.

Συγγενές γλαύκωμα είναι η σπάνια μορφή παιδικού γλαυκώματος που εκδηλώνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής.

Άλλα είδη γλαυκώματος:φακολυτικό,φακομορφικό,νεοαγγειακό κ.α

Τονομέτρηση:Μέτρηση της ενδοφθάλμιας πιέσεως στο ιατρείο.Χρειάζονται περισσότερες απο μία μετρήσεις σε διαφορετικές ώρες μέσα στην ημέρα (τονομετρική καμπύλη).

Γωνιοσκοπία:Εξεταστική μέθοδος επισκόπησης της γωνίας (“αποχέτευσης”) του υδατοειδούς υγρού του οφθαλμού.

Βυθοσκόπηση: Εξέταση της οπτικής θηλής.

Περιμετρία(Οπτικά Πεδία):Απαραίτητη εξέταση για τη διάγνωση αλλά και παρακολούθηση γλαυκωματικών ή ύποπτων για γλαύκωμα ασθενών.

RNFL:Ηλεκτρονική απεικόνιση των νευρικών ινών του οπτικού νεύρου.

Η αντιμετώπιση του χρόνιου απλού γλαυκώματος είναι αρχικά φαρμακευτική με κολλύριο ή συνδυασμό κολλυρίων(ή και χάπια).

Όπως όλα τα φάρμακα έτσι και τα αντιγλαυκωματικά έχουν ενδείξεις,αντενδείξεις και παρενέργειες.Πολύ σημαντική έιναι η συνέπεια και υπευθυνότητα του ασθενούς.Κάποιος αμελής ασθενής ο οποίος δεν βάζει σωστά ή ξεχνάει να βάλει τα κολλύρια του δεν θα έχει ιδιαίτερο όφελος απο την αγωγή και θα οδηγηθεί σε περαιτέρω συνέπειες.Εξίσου σημαντική είναι η συμμόρφωση του ασθενούς στην τακτή παρακολούθηση του απο τον θεράπων οφθαλμίατρο του.

Αν παρά την φαρμακευτική αγωγή η ενδοφθάλμια πίεση δεν ρυθμίζεται επαρκώς τότε εφαρμόζεται Laser(ALT,SLT) το οποίο διανοίγει το “αποχέτευτικό σύστημα”.

Αν ούτε αυτό επαρκεί τότε η μόνη οδός είναι η χειρουργική επέμβαση(τραμπεκουλεκτομή,τοποθέτηση βαλβίδας,καναλοπλαστική,τοποθέτηση stents)

Η κάθε οδός αντιμετώπισης συνυπολογίζεται απο πολλούς παράγοντες όπως η χρονιότητα του γλαυκώματος,η ηλικία,η πίεση στόχος,οι βλάβες που έχει προκαλέσει κ.α.

Το οξύ γλαυκωμα κλειστής γωνίας χρήζει επείγουσας αντιμετώπισης με ιριδοτομή με YAG laser.