Παθήσεις Βυθού

1.Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια
2.Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας
3.Κεντρική Ορώδης Χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια

1.Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια

Τι είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια;

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη αρκετά σοβαρή, που προσβάλλει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα.

Η παρατεταμένη υπεργλυκαιμία στα μικρά αγγεία του αμφιβληστροειδή τους προκαλεί βλάβη.Ο αμφιβληστροειδής είναι ο νευρικός χιτώνας του ματιού που συλλέγει τα οπτικά ερεθίσματα.

Είναι προοδευτική νόσος και απαιτεί έγκαρη αντιμετώπιση γιατι έχει καταστροφικές συνέπειες για την όραση ανεξάρτητα απο τον τύπο του διαβήτη.

Όσο μεγαλύτερο το χρονικό διάστημα που κάποιος πάσχει από διαβήτη, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.Επίσης όσο ψηλότερα τα επίπεδά του σακχάρου στο αίμα τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος προσβολής.

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια προσβάλει τα μικρά αγγεία του αμφιβληστροειδή. Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα βλάπτουν το τοίχωμά τους,τα αποφράσσουν και έτσι προκαλούνται οιδήματα και άλλες παθολογικες μεταβολές στον αμφιβληστροειδη.

Μη παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Οι πρώτες εμφανείς κλινικά αλλοιώσεις στο βυθό του ματιού είναι τα μικροανευρύσματα. Συχνά εμφανίζουν διαρροή υγρού ή ρήξη προκαλώντας ενδοαμφιβληστροειδικές αιμορραγίες.

Η διαφυγή υγρού και λιπιδίων από τα αγγεία και η συνοδή αντίδρασή προκαλεί οίδημα (εστιακό ή και γενικευμένο) καθώς και εναποθέσεις, που ονομάζονται σκληρά εξιδρώματα τα οπόια σταδιακά μεγαλώνουν και πληθαίνουν.

Το κυριότερο αίτιο μείωσης της όρασης στη μη παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι το οίδημα της ώχρας κηλίδας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις προχωρημένες,το οίδημα σχηματίζει κύστες, οπότε ονομάζεται για κυστεοειδές οίδημα της ωχράς.

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις μη παραγωγικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, κάνουν την εμφάνιση τους και τα πρώτα σημάδια ισχαιμίας, με συνοδές αλλοιώσεις.

Παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Η δυσλειτουργία των αμφιβληστροειδικών αγγείων οδηγεί μακροπρόθεσμα σε μειωμένη οξυγόνωση και προάγει την δημιουργία νέων αγγείων (νεοαγγείωση).Τα νεοαγγεία είναι αγγεία παθολογικά και είναι ιδιαίτερα εύθραυστα ενώ η ρήξη τους σχηματίζει ενδοϋαλοειδική αιμορραγία και σχεδόν άμεση απώλεια της όρασης, επειδή το αίμα εμποδίζει τη διέλευση του  φωτός στον αμφιβληστροειδή.Στα αρχικά της στάδια η νόσος μπορεί να είναι ασυμπτωματική .Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τα είδη της βλάβης που προκαλεί ο διαβήτης στον αμφιβληστροειδή.Η διαρροή υγρού μπορεί να προκαλέσει εντοπισμένο ή γενικευμένο οίδημα στον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα τη θόλωση της όρασης. Το οίδημα της ωχράς κηλίδας είναι η συνηθέστερη αιτία απώλειας όρασης στους διαβητικούς.Επίσης η όραση ενδέχεται  να εμφανίζει διακυμάνσεις, ανάλογες με τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.Η αιμορραγία των νεοαγγείων στο υαλοειδές, στην παραγωγική μορφή της νόσου, σχηματίζει ένα φυσικό εμπόδιο για την όραση. Μικρές αιμορραγίες ίσως να γίνουν αντιληπτές σαν μαύρα στίγματα ή κλωστές και ιστούς αράχνης(ειδικά όταν ο ασθενής κοιτάει κάτι φωτεινό, όπως έναν λευκό τοίχο ή τον ουρανό). Μεγαλύτερες αιμορραγίες  ενδέχεται να οδηγήσουν σε μαύρες περιοχές στο οπτικό μας πεδίο(σκοτώματα), ακόμα και σε πλήρη απώλεια της όρασης, αφού το φως δεν περνάει από το αδιαφανές αίμα.

Ο ασθενής δεν εμφανίζει οφθαλμικό ή άλλο πόνο σε καμία απο τις παραπάνω περιπτώσεις.Εξαίρείται η σπάνια και σοβαρότατη επιπλοκή της παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας που ονομάζεται νεοαγγειακό γλαύκωμα, όπου προκαλείται αφόρητος πόνος,φωτοφοβία και τάση για εμετό λόγω της απότομης μεγάλης αύξησης της ενδοφθάλμιας πίεσης.Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις της παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να προκληθεί αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, οδηγεί σε τύφλωση.

Έλεγχος

Ο κάθε ασθενής  με διαβήτη πρέπει να ελέγχεται με πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο, δηλαδή με μέτρηση της οπτικής οξύτητας, εξέταση της ίριδας (πριν τη μυδρίαση, ώστε να ελεγχθεί η ύπαρξη νεοαγγείων),βυθοσκόπηση του οφθαλμού με τη χρήση μυδριατικών σταγόνων  και μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Η εξέταση πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο,εκτός και αν υπάρχουν βλάβες και αλλοιώσεις οπότε απαιτείται συχνότερος έλεγχος ανάλογα με την έκταση τους.

Αντιμετώπιση

Ο διαβητικός ασθενής απαιτείται να ειναι επιμελής ως προς την ρύθμιση του σακχάρου του αλλά και της αρτηριακής του υπέρτασης και χοληστερίνης και να  διακόψει άμεσα το κάπνισμα.

Για τις ήδη υπάρχουσες αλλοιώσεις η αντιμετώπιση είναι εξατομικευμένη (αναλόγως  με το εύρος των αλλοιώσεων και συμπτωμάτων) και περιλαμβάνει μια πληθώρα οδών προσέγγισης όπως είναι η Laser φωτοπηξία(εστιακή,δίκην δικτύου η panretinal),ενέσεις αντιαγγειογενετικών παραγόντων(αντι-VEGF) ή ενέσεις κορτικοστεροειδών αλλά και χειρουργική επέμβαση(υαλοειδεκτομή).

2.Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας

Όταν λέμε ωχρά κηλίδα ή πιο απλά ωχρά εννοούμε την περιοχή στον αμφιβληστροειδή (στον νευρικό χιτώνα του οφθαλμού) στο κέντρο του, που λαμβάνει τα οπτικά ερεθίσματα.

Ονομάζεται έτσι εξαιτίας της ωχρής εμφάνισής της, λόγω των καροτενοειδών,δηλαδή των  κίτρινων χρωστικών, που λαμβάνουμε με τη διατροφή μας. Αποτελεί την πλέον ευαίσθητη στα χρώματα και  λεπτομέρειες περιοχή του αμφιβληστροειδούς και είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση.

Είναι προφανώς απαραίτητη σε όλες τις δραστηριότητές μας και η νόσηση της δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην κεντρική όραση, που δυσχεραίνουν ακόμα και τις πιο απλές ασχολίες (διάβασμα,οδήγηση κλπ.

Η ωχρά κηλίδα ενδέχεται να προσβληθεί σε διαφορετικές ηλικίες από πολλά νοσήματα. Συχνότερη όμως  είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς. που παρουσιάζεται σε προχωρημένη ηλικία.Στην παθογένεση της  παίζουν πολλοί γνωστοί αλλά και άγνωστοι παράγοντες σημασία.

Μορφές και εξέλιξη της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς

Υπάρχουν 2 κύριες μορφές.Η ξηρού τύπου και η υγρού τύπου.

Ξηρού τύπου Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς

Η ξηρά μορφή μπορεί να έχει βραδεία εξέλιξη πολλών ετών με λίγα ή και κανένα σύμπτωμα. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών (10-15%) θα εξελιχθεί στην υγρού τύπου μορφή με επιδείνωση ραγδαία και εμφανή συμπτώματα.

Στα αρχικά στάδια της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς κάνουν την εμφάνιση τους κιτρινωπές εναποθέσεις πρωτεϊνών και λιπιδίων, που ονομάζουμε drusen στην οφθαλμολογία. Σε αυτή τη φάση συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα. Αυτές οι εναποθέσεις όμως στη συνέχεια αυξάνονται σε έκταση και αριθμό δημιουργώντας προβλήματα στην κεντρική όραση.

Στα προχωρημένα στάδια της ξηράς μορφής, εμφανίζονται σαφώς οριοθετημένες περιοχές  ατροφίας στον αμφιβληστροειδή, και ονομάζεται Ατροφική Ηλικιακή Εκφύλιση, που συχνά αναφέρεται και ως Γεωγραφική Ατροφία λόγω της εμφάνισης γεωγραφικού χάρτη που παίρνει η ωχρά.

Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς υγρού τύπου

Το 10-15% των ασθενών με ξηρού τύπου Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς θα μεταπέσει στην σαφώς σοβαρότερη υγρά μορφή.

Λόγω του στρες οξείδωσης στην ωχρά ο οργανισμός δημιουργεί νέα αγγεία, για να αποκαταστήσουν το οξυγόνο στην περιοχή. Εντούτοις αυτά τα νέα αγγεία (νεοαγγεία) σχηματίζουν μεμβράνες και διαταραχές που καλύπτουν τον αμφιβληστροειδή δυσχαιρένοντας την όραση. Επίσης είναι εύθραυστα και μπορεί να ραγούν προκαλώντας αιμορραγίες  και οιδήματα.

Η χοριοειδική νεοαγγείωση (δηλαδή η εμφάνιση παθολογικών, εύθραυστων νεοαγγείων που προβάλλουν στον αμφιβληστροειδή από τον εξώτερο χιτώνα,δηλαδή τον χοριοειδή) σηματοδοτεί τη μετάβαση στην υγρού τύπου Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς.

Αν δεν αντιμετώπιστεί, θα οδηγήσει στη δημιουργία ινώδους ιστού (ουλοποίηση) και στην ολική απώλεια της κεντρικής όρασης.

Πως βλέπει κάποιος με εκφύλιση ωχράς κηλίδας

Η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς αφορά και τα δύο μάτια συνήθως, αν και κάποιο από αυτά μπορεί να προηγείται στην εξέλιξη της νόσου.

Οι περισσότεροι ασθενείς αρχικά δεν καταλαβαίνουν ότι πάσχει η όραση τους, ιδιαίτερα αν αφορά η νόσος μόνο το ένα μάτι αρχικά. Το πρώτο σύμπτωμα είναι μια θόλωση ή παραμόρφωση των αντικειμένων στο κέντρο τους. 

Με την πάροδο του χρόνου οι καθημερινές ασχολίες, όπως οδήγηση,παρακολούθηση τηλεόρασης,διάβασμα ή ακόμα και η αναγνώριση των προσώπων δυσκολεύει.Δεν επηρεάζεται όμως η περιφερική όραση εκτός αν συνυπάρχει και άλλη πάθηση.

Παράγοντες κινδύνου

 Η ηλικία παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στην παθογένεια της «ηλικιακής» εκφύλισης της ωχράς, μέσα στα πλαίσια και της φυσικής γήρανσης του οργανισμού.

Στην ηλικία άνω των 50 ετών μπορεί οι ασθενείς να εμφανίσουν τα πρώιμα σημάδια της νόσου, και αυξάνουν οι επιπτώσεις της με την πάροδο των ετών φτάνοντας το 25-50% στους 85χρονους ασθενείς, και  50-100% στους 90χρονους ασθενείς.

Με την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής, η ηλικιακή εκφύλιση της ώχρας κηλίδας, αφορά όλους μας γιατί συμβαίνει στα πλαίσια της φυσικής γήρανσης. Όλοι οι παράγοντες που επιταχύνουν αυτή την διαδικασία γήρανσης, όπως το κάπνισμα, υψηλή χοληστερίνη και γενικά ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής, αυξάνουν τις πιθανότητες για την εμφάνιση ή την ταχύτερη εξέλιξη της εκφύλισης.

Επίσης η γενετική προδιάθεση παίζει σημαντικότατο ρόλο στην εμφάνιση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, με τους συγγενείς των ήδη πασχόντων να παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα  να εμφανίσουν τη νόσο και μάλιστα σε μικρότερη ηλικία.

Διάγνωση

Επειδή τα συμπτώματα στα πρώτα στάδια είναι απο ανύπαρκτα εώς ελάχιστα ο τρόπος για την έγκαιρη διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας είναι η ένταξη της στις ιατρικές εξετάσεις που κάνουμε σαν check-up(σε ετήσια βάση π.χ) και μεσα στον πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο, ιδιαίτερως μετά την ηλικία των 40 ετών.

Βυθοσκόπηση

Η εξέταση του βυθού από τον οφθαλμίατρο είναι απο τις σημαντικότερες διαγνωστικές εξετάσεις για τις αλλοιώσεις της ωχράς κηλίδας.Απο εκεί και πέρα και αν ο οφθαλμίατρος κρίνει οτι χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση αναλόγως θα συστήσει επιπλέον εξειδικευμένες εξετάσεις όπως είναι η οπτική τομογραφία συνοχής(O.C.T),η φλουοροαγγειογραφία,η αγγειογραφία με ινδοκυανίνη και άλλα.

Αντιμετώπιση

Υγιεινός τρόπος ζωής

To stress, το κάπνισμα, η κακή διατροφή, η έλλειψη άσκησης αναπόφευκτα οδηγούν σε πρόωρη γήρανση του οργανισμού προσβάλλοντας και τους οφθαλμούς.

Η διακοπή του καπνίσματος, η διατροφή με ψάρια,φρούτα και λαχανικά και γενικά ο υγιεινός τρόπος διαβίωσης, φαίνεται να συνεισφέρει και στην πρόληψη της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς, πέρα από τα υπόλοιπα προφανή οφέλη για τη γενικότερη υγεία.

Διατροφικά συμπληρώματα

Μια μεγάλη επιστημονική μελέτη  έδειξε ότι ασθενείς με μέτρια ηλικιακή εκφύλιση ξηρού τύπου, ή προχωρημένη ξηρού και υγρού τύπου στο ένα μόνο μάτι, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο της νόσου λαμβάνοντας καθημερινά ένα συνδυασμό βιταμινών και αντιοξειδωτικών παραγόντων.

Αυτές οι βιταμίνες, αν και ίσως να επιβραδύνουν τη νόσο σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν αποτελούν θεραπεία, ούτε επαναφέρουν την χαμένη όραση.

Αντι-VEGF αντιμετώπιση με ενέσεις.

Στην «υγρού τύπου» Ηλικιακή Εκφύλιση συνίσταται η χορήγηση φαρμάκων που σταματούν την ανάπτυξη των νεοαγγείων και την αιμορραγία. Αυτά τα φάρμακα λέγονται αντιαγγειογενετικοί παράγοντες (Αντι-VEGFs)

Τέτοια φάρμακα είναι πχ το Lucentis.το Avastin,το Eylea και άλλα.

Η χορήγηση γίνεται με ένεση στο βολβό του ματιού.H διαδικασία κρατά μερικά δευτερόλεπτα και είναι πολύ απλή και ανώδυνη.Χάρη στα φάρμακα αυτά, όχι μόνο διατηρούν οι περισσότεροι απο τους ασθενείς την όραση την οποία έχουν, αλλά συχνά παρουσιάζεται και βελτίωση της.

Άλλοι τρόποι αντιμετώπισης της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς που γίνονται εξατομικευμένα είναι η LASER φωτοπηξία του αμφ/δή(δηλαδή η καταστροφή των νεοαγγείων με laser),η φωτοδυναμική θεραπεία(συνδυασμός ειδικής φαρμακευτικής ουσίας με ειδικό Laser),οι συνδυασμένες θεραπείες(combo treatments) των άνωθεν μεθόδων,αλλά και η χειρουργική αποκατάσταση.

3.Κεντρική Ορώδης Χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια

Τι είναι η Kεντρική Oρώδης Xοριοαμφιβληστροειδοπάθεια;

Η κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια πάθηση που προσβάλλει την ωχρά κηλίδα, την κεντρική δηλαδή περιοχή στον αμφιβληστροειδή χιτώνα που είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση.

Εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες ηλικίας 20 εώς 50 ετών. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι το έντονο άγχος, η λήψη κορτικοστεροειδών αλλά και οι καταστάσεις που αυξάνουν τα επίπεδα της κορτιζόλης στο αίμα (όπως είναι η κύηση, νόσος Cushing). Θεωρείται καλοήθης πάθηση καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτοϊάσιμη (αυτοπεριορίζεται χωρίς θεραπεία καθώς το συγκεντρωμένο ορώδες υγρό και το συνοδό οίδημα υποχωρουν). Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις (πολλαπλές υποτροπές,χρονιότητα) ενδέχεται να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης.

Συμπτώματα

Οι ασθενείς εμφανίζουν συνήθως θόλωση και παραμορφώσεις στην κεντρική τους όραση στον ένα οφθαλμό. Χαρακτηριστικό επίσης είναι η εμφάνιση των συμπτωμάτων αυτών με τον ασθενή να αισθάνεται μη ικανοποιημένος με την όραση του (ενώ μπορεί η οπτική του οξύτητα να είναι 10/10).

Διάγνωση

Σε πρώτο επίπεδο η διάγνωση γίνεται με βυθοσκόπηση, σε έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο.Έπειτα η διενέργεια οπτικής τομογραφίας συνοχής (OCT) γίνεται για την επιβεβαίωση της διάγνωσης αλλά και για την εκτίμηση της βλάβης, και επίσης είναι η εξέταση αναφοράς για την παρακολούθηση και την εξέλιξη της νόσου. Η αγγειογραφία του αμφιβληστροειδούς(με φλουορεσκεΐνη ή ινδοκυανίνη)  προσφέρει μια πιο λεπτομερή χαρτογράφηση της περιοχής, αναδεικνύοντας τα πιθανά σημεία διαρροής που προκαλούν τη συλλογή του υγρού.

Αντιμετώπιση

Οι περισσότεροι ασθενείς δεν χρειάζονται θεραπεία καθώς η πάθηση συνήθως είναι αυτοπεριορίζόμενη, και το υγρό απορροφάται μέσα στους 2 πρώτους μήνες. Εάν όμως η πάθηση δεν υποστραφεί μέσα στον αναμενόμενο χρόνο ή παρουσιάζει άλλα χαρακτηριστικά που απειλούν με μόνιμη βλάβη την όραση, απαιτείται θεραπευτική παρέμβαση. Η θεραπευτική αντιμετώπιση έχει ένα ευρύ εξατομικευμένο φάσμα και περιλαμβάνει χορήγηση ακεταζολαμίδης καθώς και εφαρμογή LASER ή φωτοδυναμικής θεραπείας (PDT) για τα σημεία διαρροής. Η θεραπεία εξατομικεύεται με βάση την εξέλιξη της νόσου και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς.

H διάγνωση πληθώρας παθήσεων και αλλοιώσεων του βυθού, όπως και άλλων οφθαλμικών παθήσεων πραγματοποιούνται στο Οφθαλμιατρείο IRIS μέσω ενός υπερσύγχρονου εξοπλισμού, και στη συνέχεια δίνονται οι κατάλληλες επιλογές αντιμετώπισης πάντα σύμφωνα με τις ανάγκες του ασθενή.